Türkiye, genç nüfusu ile dünyanın en genç nüfuslu ülkelerinden biri. Ancak bu genç nüfus, eğitim sisteminin sorunları nedeniyle geleceklerini güvence altına almakta zorlanmakta.
Türkiye’de eğitim, 12 yıllık zorunlu eğitim olarak üç kademeye ayrılıyor: İlkokul, ortaokul ve lise. İlkokul, 4 yıl; ortaokul, 4 yıl; lise ise 4 yıl sürüyor.
Devlet ve Özel Okullar Arasındaki Farklılıklar
Türkiye’deki öğrencilerin %83’ü devlet okullarında, %8’i özel okullarda ve %9’u açık öğretimde eğitim görüyor. Devlet okullarında öğrenci başına düşen öğretmen sayısı 16, özel okullarda ise 10. Derslik başına düşen öğrenci sayısı ise devlet okullarında 26, özel okullarda ise 11.
Bu rakamlar, devlet okullarında öğrenci başına daha az kaynak ayrıldığını gösteriyor.
- Türkiye’de 19 milyon 155 bin öğrenci var. Bu öğrencilerin %83’ü devlet okullarında, %8’i özel okullarda ve %9’u açık öğretimde okuyor.
- Devlet okullarında öğretmen başına 16 öğrenci düşerken, özel okullarda bu sayı 10’a düşüyor.
- Okul öncesi eğitimde devlet okullarının payı %81, özel okulların payı ise %19.
- İlkokulda devlet okullarının payı %94, özel okulların payı ise %6.
- Ortaokulda devlet okullarının payı %90, özel okulların payı ise %7.
- Lisede devlet okullarının payı %67, özel okulların payı ise %9.
- Lise öğrencilerinin %63’ü genel liselerde, %28’i meslek liselerinde ve %9’u imam hatip liselerinde okuyor.
- Fen liselerinde okuyan öğrenci sayısı sadece 200 bin.
- Güzel sanatlar, spor ve sosyal bilimler liselerinde okuyan öğrenci sayısı ise toplamda 300 bin civarında.
- Türkiye’de eğitim harcamaları, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) %4,2’si.
- Özel kurumlarda eğitim harcamaları, devlet kurumlarına göre 4 kat daha fazla.
Mesleki Eğitimin Geri Kalışı
Türkiye’de mesleki eğitim, genel eğitime göre daha geri planda tutuluyor. Lise öğrencilerinin %63’ü genel eğitimde, %28’i mesleki eğitimde ve %9’u imam hatip liselerinde eğitim görüyor.
Güzel sanatlar, spor ve fen liseleri gibi özel eğitim programlarına giden öğrenci sayısı ise oldukça düşük.
Eğitim Harcamalarında Özelleştirme
Türkiye’de eğitim harcamalarının %80’i kamu tarafından karşılanıyor. Özel hane halkı harcamaları ise %20’yi oluşturuyor.
OECD verilerine göre, Türkiye’de eğitim harcamaları, gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) %4,4’üne denk geliyor. Bu oran, OECD ortalamasının altında.
Fırsat Eşitliği Sorunu
Türkiye’de eğitimde fırsat eşitliği, önemli bir sorun. Özel okullarda öğrenci başına daha fazla kaynak ayrılması, eğitimde fırsat eşitliğini zedeliyor.
Özellikle mesleki eğitimde, devlet okullarında eğitim gören öğrenciler, özel okulda eğitim gören öğrencilere göre daha dezavantajlı durumda.
Sonuç
Türkiye’de eğitim sistemi, birçok sorunla karşı karşıya. Bu sorunların başında, devlet okullarının yetersizliği, mesleki eğitimin geri kalması ve eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanamaması geliyor.
Bu sorunların çözümü için, eğitim sisteminde köklü reformlar yapılması gerekiyor.
