Emeklilik yaşının özellikle kadınlarda çocuk sayısına göre esnetilmesi, esnafın emekliliği için gerekli prim gün sayısının düşürülmesi gibi yeni adımlar devreye girmeye hazırlanırken, primi yetmeyip EYT’den yararlanamayanlar için kısmi emeklilik seçeneği de bulunuyor. Kısmi emeklilik, belli bir yaşa geldiği halde primini tamamlayamayan sigortalılara yaştan emeklilik hakkı tanınıyor. Bu sayede, daha fazla çalışmadan emekli olabiliyorlar. Peki, kısmi emeklilik nedir? Kimler yararlanabilir? Kısmi emekli olan ne kadar aylık alır? İşte detaylar…
Kısmi Emeklilik Nedir?
Kısmi emeklilik, sigortalılara tam emekli olmadan önce belli bir oranda aylık bağlanmasıdır. Bu şekilde, sigortalılar hem çalışmaya devam edebilir hem de emekli aylığı alabilirler. Kısmi emeklilikte aylık tutarı, tam emekli olup elde edilecek aylıktan yüzde 25-30 daha düşük oluyor. Ancak, enflasyonun yüzde 35.25 olması durumunda Temmuz-Aralık döneminde en düşük emekli aylığı 7 bin 500 liradan 10 bin 143 liraya çıkacak. Bu da kısmi emekli olanların da bu tutarda bir gelir elde edeceği anlamına geliyor.
Kimler Kısmi Emekli Olabilir?
Kısmi emekli olabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını yerine getirmiş olmak gerekiyor. Yaş şartı ise işe başlama tarihi ve çalışılan statüye göre değişiyor. İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre EYT kapsamında olup da primi yetmeyenler kısmi emeklilik hakkından yararlanabilir. Buna göre:
8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar 15 yıl, 3600 günü dolduğunda 50-60 arası değişen yaşı doldurduğunda emekli olabilir.
Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların 4500 günü tamamlaması gerekiyor. İlk defa çalışmaya Eylül 1999-30 Nisan 2008 arasında başlayan SSK’lılar 25 yıl sigortalılık 4500 prim günü doldurduğunda kadın 58 erkek de 60 yaşında emekli aylığı alabilir.
Mayıs 2008’den sonra sigortalı olanların primini 1 Ocak 2036’ya kadar 5400 güne tamamlaması koşuluyla 63 yaşında emekli aylığına hak kazanabiliyor.
İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre ise:
8 Eylül 1981’den önce işe başlayan kadınlarla
8 Eylül 1976’dan önce işe başlayan erkekler
15 yıl sigorta süresi, 3600 günü tamamlayarak emekli olabilir.
Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre ise:
23 Mayıs 2002’de 15 yılkı sigortalılık süresini dolduran kadınlar 50, erkekler de 55 yaşını doldurduysa
3600 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primi ödemiş olanlar
istediklerinde emekli olabilir.
Kısmi Emekli Olan Ne Kadar Aylık Alır?
Kısmi emekli olanların aylık tutarı, sigorta başlangıcının 2000’den önce ve sonra olmasına göre değişiyor. 2000’den önce sigortalı olanlar, tam emekli aylığının yüzde 75’ini alırken, 2000’den sonra sigortalı olanlar yüzde 70’ini alıyor. Örneğin, tam emekli aylığı 10 bin lira olan bir kişi, kısmi emekli olursa 7 bin 500 lira aylık alabilir. Ancak, bu tutar enflasyon oranına göre artış gösterecektir. Merkez Bankası tahminine göre Temmuz-Aralık döneminde enflasyonun yüzde 35.25 olması durumunda en düşük emekli aylığı 10 bin 143 liraya çıkacak. Bu da kısmi emekli olanların da bu tutarda bir gelir elde edeceği anlamına geliyor.
Kısmi Emeklilikte Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kısmi emeklilikten yararlanmak isteyenlerin dikkat etmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunlar şunlardır:
Kısmi emeklilikten yararlanmak için başvuru yapmak gerekiyor. Başvuru yapmadan kısmi emekli olunamaz.
Kısmi emeklilikten yararlananlar, çalışmaya devam edebilirler. Ancak, çalıştıkları süre boyunca prim ödemeleri devam eder. Bu da tam emekli olacakları tarihi uzatır.
Kısmi emeklilikten yararlananlar, tam emekli olana kadar herhangi bir zam veya tazminat alamazlar.
Kısmi emeklilikten yararlananlar, tam emekli olduklarında aylıkları yeniden hesaplanır. Bu hesaplamada, kısmi emekli olduktan sonra çalıştıkları süre ve ödedikleri prim de dikkate alınır.
Kısmi emeklilikten yararlananlar, tam emekli olduklarında kısmi emekli oldukları dönemde aldıkları aylıkları geri ödemeleri gerekmez.
Kısmi Emeklilikte Özel Durumlar
Kısmi emeklilikte bazı özel durumlar da söz konusudur. Bunlar şunlardır:
Çalışmaya başladığı tarihten önce malul olanlar,
Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananlar,
Çalışma gücü kaybı olanlar,
Maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışanlar,
Erken yaşlandığı tespit edilenler,
Bu sigortalıların daha kolay şartlarda emekli olabilmelerine imkân tanınıyor. Bu durumlarda kısmi emeklilik için yaş şartının aranmaması veya daha düşük olması gibi avantajlar sağlanıyor.
