Küresel gıda krizi, dünyanın en büyük sorunlarından biri haline geldi. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının ardından baş gösteren kriz, tahıl fiyatlarının fırlamasına ve birçok ülkenin açlık tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına neden oldu. Bu durumda, Türkiye’nin ara bulucu olduğu Karadeniz tahıl koridoru girişimi, özellikle Afrika gibi tahıla en çok ihtiyaç duyan bölgeler için bir umut ışığı oldu.
Karadeniz tahıl koridoru nedir?
Karadeniz tahıl koridoru, Rusya’nın Karadeniz’deki limanlarından Türkiye’nin Marmara Denizi’ndeki limanlarına tahıl sevkiyatını içeren bir anlaşmadır. Anlaşma, Birleşmiş Milletler’in gözetiminde 2023 yılında İstanbul’da imzalanmıştır. Anlaşmanın amacı, Rusya’nın dünyanın en büyük tahıl üreticisi ve ihracatçısı olmasından yararlanarak, yardıma muhtaç ülkelere ucuz ve hızlı bir şekilde tahıl ulaştırmaktır.
Anlaşmaya göre, Rusya yılda 10 milyon ton tahılı Türkiye’ye gönderecek, Türkiye de bu tahılı Birleşmiş Milletler’in belirlediği ülkelere dağıtacaktır. Anlaşmanın süresi 5 yıldır ve her yıl yenilenmesi gerekmektedir. Anlaşmanın ilk yılında, 6 Afrika ülkesine 1 milyon ton tahıl ücretsiz olarak gönderilmiştir.
Tahıl koridoru anlaşması neden tehlikede?
Tahıl koridoru anlaşması, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının ardından gerginleşen uluslararası ilişkilerden olumsuz etkilendi. Rusya’ya karşı uygulanan yaptırımlar, Rus tarım ürünlerinin ihracatını zorlaştırdı. Bu durumda, Rusya anlaşmadan çekilmeye karar verdi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, anlaşmadan çekilme gerekçelerini şöyle açıkladı: “Bizim isteklerimiz karşılanmıyor. Biz canlandırmaya hazırız. Ama bizi aldattılar. Biz bunu açık söylüyoruz. Bizim tahılımızın %97’si gıda zengini ülkelere gitti. İhtiyaç duyan ülkelere ulaşım anlamında hiçbir vaat yerine getirilmedi.”
Erdoğan-Putin görüşmesinin sonucu ne oldu?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, tahıl koridoru anlaşmasının yenilenmesi için Rusya lideri Putin ile Soçi’de bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşme yaklaşık 3 saat sürdü ve ortak basın toplantısı ile sona erdi.
Erdoğan, görüşmede Karadeniz tahıl koridorunun devam etmesi gerektiğini vurguladı. “Önceliklerimizden birisi de tahılın yardıma muhtaç ülkelere iletilmesidir. Burada üzerimize ne görev düşüyorsa Türkiye olarak biz de buna varız. Sizden gelecek olan tahılları biz fabrikasyon olarak değirmenlerimizde öğüterek un şeklinde fakir Afrika ülkelerine gönderebiliriz.” dedi.
Erdoğan, ayrıca yeni bir paket hazırladıklarını ve bu paketin detaylarını Putin ile paylaştıklarını söyledi. Paketin içeriği hakkında ise bilgi vermedi.
Putin ise, tahıl koridoru anlaşmasına geri dönülmesi için Rusya’nın şartları olduğunu hatırlattı. “Rus tarım ürünlerinin ihracatı ile ilgili tüm yaptırımlar kaldırılacaktır. Eğer bunu yapacaklarsa biz canlandırmaya hazırız. Ben Sayın Erdoğan’a bunu açıkça söyledim.” dedi.
Putin, ayrıca Katar’ın da desteğiyle Moskova’nın Türkiye üzerinden yardıma muhtaç ülkelere 1 milyon ton tahıl gönderme planı hakkında konuştu. “Bu konuda bir projemiz var. Rusya 1 milyon ton tahılı imtiyazlı fiyatla Türkiye’ye gönderecek, Türkiye de bu tahılı Katar’ın finansmanı ile ihtiyaç duyan ülkelere dağıtacak. Bu proje yerine getirmeye hazırız. En yakın zamanda böyle bir sevkiyat gerçekleşebilir.” dedi.
Görüşmenin sonucunda, tahıl koridoru anlaşmasının yenilenmesi konusunda somut bir adım atılmadığı görüldü. Ancak, iki lider arasında olumlu bir hava olduğu ve işbirliğinin devam edeceği mesajları verildi. Putin, Rusya’dan Türkiye’ye ucuz akaryakıt sevkiyatının süreceğini de söyledi.
