Alkol tüketimi, hayatın bir gerçeği olarak kabul edilen ve toplumda hassas bir konu olan bir alışkanlıktır. Bazı insanlar alkolü sever, bazıları sevmez, bazıları ise arada kalmıştır. Peki alkol tüketimi kalp sağlığı için iyi midir, kötü müdür, yoksa hiçbir etkisi yok mudur? Bu sorunun cevabı basit değildir. Alkol tüketimi kalp üzerinde çeşitli etkilere sahiptir ve bu etki kişinin sağlığına, tüketim miktarına, sıklığına ve alınan alkol türüne göre değişiklik göstermektedir.
Alkolün Kalp Üzerindeki Olumlu Etkileri
Tamamen kesin olmamakla birlikte, bazı araştırmalar makul miktarlarda alkol tüketiminin kalp-damar sağlığı için faydalı olduğunu öne sürmektedir. Alkol tüketimi kalp üzerinde olumlu etkilere sahip olabilir. Örneğin, şarapta yüksek miktarda antioksidan (flavonoid, tanen, antosiyanin, resveratrol) bulunmaktadır. Bu maddeler arterlerde plak oluşumunu azaltarak damar tıkanıklığını (aterosklerosis) önlemeye yardımcı olmaktadır. Dahası, ”iyi kolesterol” üretimini de artırmaktadır.
Günde bir kadeh şarap içmenin olumlu etkilere neden olabileceği söylenmektedir. Bununla birlikte, olumlu etkilerine rağmen, alkolün damar genişletici, kötü kolesterol düşürücü, antioksidan, stres giderici ve kan sulandırıcı etkileri kalp sağlığına olan yansımaları kesin değildir.
Alkolün Kalp Üzerindeki Olumsuz Etkileri
Her iki durumda da, tartışmasız ki çok miktarda tüketildiğinde alkolün kalp ve diğer organlar üzerindeki etkileri çok ciddi ve hatta yıkıcıdır. Tıpkı psikoaktif bir ilaç gibi, yaşam kalitesini önemli ölçüde bozarak bağımlılığa neden olabilir.
Aşırı alkol tüketimi kalp ritmini bozarak düzensiz kalp atışına (aritmi) neden olabilir. Ayrıca kan basıncını yükselterek hipertansiyona sebep olabilir. Bu da kalbin daha fazla çalışmasına ve zamanla zayıflamasına yol açabilir. Aşırı alkol tüketimi ayrıca kalp kasının iltihaplanmasına (miyokardit) veya kalınlaşmasına (kardiyomiyopati) neden olarak kalp yetersizliğine yol açabilir. Alkol ayrıca kanın pıhtılaşmasını artırarak kalp krizi veya inme riskini yükseltebilir.
Fransız Paradoksu Nedir?
Fransız paradoksu, 1980’li yıllarda ortaya atılan ve Fransız toplumunda diğer ülkelere göre çok daha yüksek miktarda yağlı gıda tüketmelerine rağmen kalp-damar hastalıklarına yakalanma ve ölme riskinin çok daha az olduğunu gösteren bir fenomendir. Bu durumun sebebi olarak Fransızların diğer ülkelere göre 34 kat daha fazla kırmızı şarap tükettikleri ve bunun da kalp sağlığına faydalı olduğu iddia edilmiştir.
Ancak bu iddia bilimsel olarak kanıtlanamamıştır. Fransız çelişkisi ve kırmızı şarabın etkileri üzerine yüzlerce bilimsel çalışma yapılmış ancak sonuçta bu çalışmalar kırmızı şarabın kalp sağlığı üzerine olan doğrudan bir etkisi gösterilememiştir. Fransız çelişkisindeki en önemli mantık hatası, Fransızlardaki kalp damar sağlığını sadece kırmızı şaraba bağlamaktır. Daha detaylı bir çalışma yapıldığında, Fransız halkının diğer ülkelere göre meyve, sebze ve salata tüketimlerinin 5-10 kat fazla olduğu görülmüştür. Yani Fransızlar aslında dünyanın en sağlıklı beslenme tarzı olan Akdeniz tarzı beslenmeye uymaktadır.
Alkol Tüketimi Hakkında Bilinen Yanlışlar ve Doğrular
Alkol tüketimi hakkında birçok yanlış bilgi ve inanış vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Alkolün bir gramında yaklaşık 7 kalori vardır. Yani genel anlamda karbonhidratlardan biraz fazla, yağlardan biraz az enerji verir. Bu da alkol tüketiminin kilo alımına neden olabileceği anlamına gelir. Ayrıca alkolün besin değeri yoktur. Yani alkol tüketimi vücudun ihtiyacı olan vitamin, mineral, protein gibi besin öğelerini karşılamaz.
- Alkolün bilimsel adı etanoldür. Etanol, yüksek oranda şeker ve karbonhidrat içeren mısır, üzüm, pancar ve hatta patates gibi bir takım maddelerin fermantasyonu ve sonrasında damıtılmasından elde edilir. Alkolün etkisi kişinin cinsiyetine, yaşına, kilosuna, metabolizmasına, alkol türüne ve miktarına, alkolle beraber tüketilen yiyeceklere ve ilaçlara göre değişir.
- Alkol tüketimi ne kadar olmalıdır? Alkol tüketim miktarı konusunda çok fazla görüş bulunmakla birlikte neyin makul neyin aşırı olduğu tam olarak net değildir. Dikkate alınması gereken ilk şey, kişinin sağlık durumudur. Örneğin, diyabet veya hipertansiyonu olan bir kişi az miktarda alkol tüketmekten bile kaçınmalıdır. Diğer bir önemli husus ise alkol tüketim sıklığıdır. Nadir zamanlarda da olsa çok miktarda alkol tüketimi oldukça zararlıdır. Erkekler için beş, kadınlar için dört bardaktan fazla alınmamalıdır.
Alkol Tüketimi İle İlgili Tavsiyeler
Alkol tüketimi kalp sağlığı için hem olumlu hem de olumsuz etkilere sahip olabilir. Bu nedenle, alkol tüketimine dikkat etmek ve aşırıya kaçmamak gerekir. Alkol tüketimi ile ilgili bazı tavsiyeler şunlardır:
- Alkol tüketimini sınırlamak için, günde bir kadehten fazla şarap, bir bardaktan fazla bira veya yarım bardaktan fazla sert içki içmemeye çalışın. Erkekler için haftalık 14, kadınlar için 7 kadehten fazla alkol tüketimi aşırı olarak kabul edilir.
- Alkol tüketimini azaltmak için, alkol içmeden önce veya sonra su veya meyve suyu gibi alkolsüz içecekler içebilirsiniz. Ayrıca alkolle beraber yemek yemek veya atıştırmalık tüketmek de alkolün emilimini yavaşlatır.
- Alkol tüketiminden kaçınmak için, alkol içmeyi reddetmenin yollarını öğrenebilir, alkollü ortamlardan uzak durabilir veya alkolsüz alternatifler tercih edebilirsiniz. Ayrıca alkol tüketiminizin nedenlerini anlamaya çalışabilir ve stres, sıkıntı, yalnızlık gibi duygularla başa çıkmak için başka yöntemler bulabilirsiniz.
- Alkol bağımlılığından kurtulmak için, profesyonel yardım alabilir, destek gruplarına katılabilir veya tedavi programlarına başvurabilirsiniz. Alkol bağımlılığı ciddi bir sağlık sorunudur ve tek başına üstesinden gelmek zor olabilir. Bu nedenle, alkol bağımlılığı ile mücadele eden kişilerin yakınları da onlara destek olmalı ve anlayışlı davranmalıdır.
