Altay: 'Cumhurbaşkanına hakaretten 70 bin kişiye işlem yapıldı' Cumhurbaşkanına hakaretin cezası nedir?

Türk Ceza Kanunu’nun “Cumhurbaşkanına hakaret” suçunu düzenleyen ve bir ila dört yıl arasında hapis cezası öngören 299. maddesinden dava açılması Adalet Bakanı’nın iznine tabi. Bu maddeden açılan dava sayısı 2014 yılında 132 iken, dramatik bir artış göstererek, 2017 senesinde 6000’e ulaştı. Mahkemeler şu ana dek genellikle bu maddeden verilen hapis cezalarını ertelediler veya para cezasına çevirdiler. Bu madde işletilerek gazeteciler, akademisyenler, reşit olmayan çocuklar ve sıradan insanlar hakkında dava açılması, Recep Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı olarak göreve başladığı tarih olan 28 Ağustos 2014’den sonra kaygı verici seviyede kullanılmaya başlandı ve kamuoyu gündeminde sıklıkla yer almaya başladı.

BİA Nisan-Haziran 2015 Medya Gözlem Raporu’na göre, “CHP İstanbul Milletvekili Melda Onur’un ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ davalarına dair bilgi edinme başvurusunu yanıtlayan Adalet Bakanlığı, eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün yedi yıllık görev sürecinde 1359 dava izni talebi geldiği; 545’inin kabul edildiğini ancak tutuklama yaşanmadığını, buna karşılık Recep Tayyip Erdoğan’ın yedi aylık Cumhurbaşkanlığı döneminde 236 dava izni talebi geldiğini, 105’ine izin verildiğini, 8 kişinin de tutuklandığını bildirdi.

TÜİK’in yayınladığı Adalet İstatistiklerine göre de 2012 yılı içinde 141, 2013 yılı içinde 140, 2014 yılı içinde de 132 olmak üzere toplam 413 TCK 299 kovuşturmasına başlandığı belirtiliyor.

Bu suça istinaden açılan soruşturma ve kovuşturmalara konu olan içerikler arasında gazete makaleleri, karikatürler, çok sayıda sosyal medya paylaşımı, mitinglerde yapılan basın açıklamaları veya atılan sloganlar yer alıyor. Bazı vakalarda, sloganları atanların tamamına yönelik toplu soruşturmalar açıldığı da biliniyor.

12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk üç yıllık görev süresinde ‘cumhurbaşkanına hakaret’ davalarındaki toplam sanık sayısı bir önceki döneme göre yaklaşık 13 kat artarak 12 bin 173 oldu. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından 1986 yılından 2017 yılına kadar yayınlamış olduğu, TCK kapsamında cumhurbaşkanına hakaretten dolayı açılan davalardaki sanık sayılar incelendiğinde, 1986’den 2017’ye kadarki dönemde açılan davalardaki sanık sayıları toplam 13 bin 889 oldu.

EVREN DÖNEMİ DAVA SAYISI: 340

7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in döneminde davalardaki sanık sayısı 340, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal döneminde bu sayı 207, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel döneminde ise toplam sanık sayısı 158 oldu.

GÜL DÖNEMİNDE YÜZDE 420 ARTIŞ

10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer döneminde 163 olan Cumhurbaşkanı’na hakaretten dolayı açılan davalardaki sanık sayısı, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül döneminde bir önceki döneme göre %420 artış göstererek 848 oldu. 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk üç yıllık görev süresinde ise ilgili davalardaki toplam sanık sayısı bir önceki döneme göre yaklaşık 13 kat artarak (%1335 artış) 12 bin 173 oldu.
Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan, yıllara göre karara bağlanan cumhurbaşkanına hakaret davalarındaki sanık sayıları incelendiğinde; 1994 yılından 2017 yılına kadar cumhurbaşkanına hakaretten dolayı toplam 9 bin 686 sanığın davası karara bağlandı. Bu yıllar içerisinde hakkında mahkûmiyet kararı verilen sanık sayısı ise 3 bin 607 oldu.

9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel döneminde ilgili sanık sayısı 71, 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer döneminde 82, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül döneminde 233, 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan döneminde ise hakkında mahkûmiyet kararı verilen sanık sayıları bir önceki döneme göre yaklaşık 13 kat artış göstererek 3 bin 221 oldu.

Hukukçular bu duruma ilişkin neler söylüyor?

İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Yaman Akdeniz, ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ suçunun çok fazla kullanılmadığını söyleyerek, “Esas artış 2014 yılında yani Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olmasından sonra yaşandı” diyor.

Hukukçu Kerem Altıparmak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadının şüpheye yer bırakmayacak kadar açık olduğunu söylüyor. “İçtihada göre, devlet başkanını bile istisnai yasayla koruyamazsın” diyen Altıparmak, Türkiye’de mahkemelerin bu içtihadı dikkate almadığını ifade ediyor.

Uluslararası Af Örgütü Türkiye Araştırmacısı Andrew Gardner, ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ diye bir suç tanımının olmaması gerektiğini düşünüyor. Türkiye’de bu suçlama nedeniyle insanların tutuklandığını hatırlatan Gardner, devlet görevlilerinin eleştiriye açık olması gerektiğini söylüyor. “Avrupa’da benzer suç tanımları var ama hiçbir ülkede Türkiye’deki gibi kullanılmıyor. Burada absürt bir şekilde senede binlerce dava açılıyor” diyor.

Türkiye’de darbe girişiminden sonra “Cumhurbaşkanına hakaret” soruşturması ve davalarında büyük artış yaşandı. Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olarak göreve başladığı 2014 yılından beri Türk Ceza Kanunu’nda yer alan ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ suçlamasıyla her yıl binlerce kişi yargılanırken, 2017 yılında başlatılan savcılık soruşturması 20 bin 539’u, ceza mahkemelerinde açılan dava sayısı ise 6 bin 33’ü buldu.

Konya ilişkin son açıklama dün CHP Grup Başkan Vekili Engin Altay’dan geldi. Altay, canlı yayında katıldığı televizyon programında “Cumhurbaşkanına hakaret”  suçlamasıyla yargılanan kişilerin sayısının 70 bin olduğunu savundu.