İstanbul, Türkiye’nin en büyük ve en kalabalık şehri olmasının yanı sıra, deprem kuşağında yer alması nedeniyle de büyük bir risk altında. Uzmanlar, olası bir büyük depremde şehrin altyapısının ve barajlarının ne durumda olacağını araştırıyor. Libya’da yaşanan ve binlerce insanın hayatını kaybettiği baraj felaketi, İstanbul’daki barajların güvenliği konusunu bir kez daha gündeme getirdi.
Libya’da Baraj Felaketi
Libya’nın Derne şehrini yerle bir eden felaket, 2023 yılının Mart ayında meydana geldi. Şehrin yakınındaki barajlardan biri, Daniel adlı tropikal fırtınanın etkisiyle yıkıldı. Yıkılan barajdan serbest kalan su, fırtınayla birleşerek tsunami benzeri dev bir sel oluşturdu. Deniz kıyısındaki yerleşim yerlerinde yaşayan binlerce insan denize sürüklendi. Derne Belediye Başkanı, ölü sayısının 20 bini bulabileceğini açıkladı.
İstanbul’da Hangi Barajlar Riskli?
Libya’da yaşanan felaket, Türkiye’de olası bir İstanbul depreminin barajlara etkisini merak ettirdi. İstanbul’da 10 adet içme suyu barajı bulunuyor. Bu barajların bir kısmı Devlet Su İşleri (DSİ), bir kısmı da İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) tarafından işletiliyor. Uzmanlar, olası bir depremde barajların yıkılması durumunda yaşanabilecek senaryoları değerlendirdi.
İSKİ Planlama ve Yatırım Dairesi Başkanı Yasemin Taşçı, özellikle Ali Bey köy ve Ömerli Barajı’nın riskli olduğunu belirtti. Taşçı, “Ali Bey köyde yerleşim yerlerinde taşkın riski var. İnsan kaybı, can kaybı, mal kaybının yanında bunun çok ciddi ekonomik boyutu da var” dedi. Taşçı, baraj gövdesinin yıkılması durumunda yaklaşık bir buçuk iki saatlik taşkın senaryosu ile taşkın haritalarının belirlendiğini söyledi.
Taşçı, Büyükçekmece Barajı’nın ise denizle bağlantılı olduğu için çok sıkıntılı olmadığını ifade etti. Taşçı, “Büyükçekmece Barajı’nın yıkılması durumunda denize gidecek suyun çok fazla etkisi olmayacak” dedi.
Taşçı, DSİ tarafından işletilen barajların güçlendirme çalışmalarının başlatıldığını açıkladı. Taşçı, “DSİ ile protokol imzaladık. DSİ’nin işlettiği barajlarda güçlendirme çalışmalarına başladık. Bu çalışmalar tamamlandığında İstanbul’un barajları daha güvenli hale gelecek” dedi.
Depremde Barajları Korumanın Yolları
Uzmanlar, depremde barajları korumanın yollarını da anlattı. Deprem mühendisi Prof. Dr. Ahmet Yakut, “Barajların depreme dayanıklılığı hem tasarım hem de inşaat aşamasında sağlanmalı. Barajların zemin etütleri, malzeme seçimi, kalite kontrolü, gözlem ve bakım gibi unsurlar çok önemli. Ayrıca barajların deprem performansını izlemek için deprem sensörleri ve kamera sistemleri kurulmalı” dedi.
Hidrolik mühendisi Doç. Dr. Murat Şentürk ise “Barajların depremde yıkılmasını önlemek için baraj gövdelerinin ve temellerinin güçlendirilmesi, baraj rezervuarlarının deprem öncesi boşaltılması, baraj altındaki yerleşim yerlerinin taşınması gibi önlemler alınabilir. Ancak bu önlemlerin maliyeti ve etkisi de dikkate alınmalı” dedi.
