Ukrayna’nın tahıl üretimi ve ihracatı, son yıllarda dünyanın en büyükleri arasına girmişti. Ancak bu başarı, komşu ülkelerin pazarlarını tehdit etmeye başladı. Avrupa Birliği (AB), beş Doğu Avrupa ülkesinin Ukrayna’dan doğrudan tahıl ithalatına uyguladığı yasağı kaldırma kararı aldı. Bu karar, hem Ukrayna hem de AB için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Yasağın nedeni ve sonuçları
Ukrayna, 2022 yılında 75 milyon ton tahıl üretti ve bunun 56 milyon tonunu ihraç etti. Bu rakamlar, Ukrayna’nın dünyanın en büyük dördüncü tahıl ihracatçısı olduğunu gösteriyor. Ukrayna’nın en büyük tahıl müşterileri arasında Çin, Mısır, Türkiye ve Suudi Arabistan gibi ülkeler var.
Ancak Ukrayna’nın tahıl ihracatının bir kısmı, Karadeniz rotasının savaş nedeniyle engellenmesi durumunda alternatif bir yol olarak kullanılan Doğu Avrupa ülkeleri üzerinden gerçekleşiyor. Bu ülkeler arasında Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya ve Slovakya bulunuyor. Bu ülkeler, Ukrayna’dan gelen ucuz tahılın kendi pazarlarını baskı altına almasından ve yerli üreticilerin zarar görmesinden şikayetçi.
Bu nedenle, bu beş ülke Mayıs 2023’te Ukrayna’dan doğrudan tahıl ithalatını yasaklama kararı aldı. Bu karar, AB’nin ortak ticaret politikasıyla uyumlu olmadığı için AB Komisyonu tarafından eleştirildi. AB Komisyonu, bu kararın hem AB’nin iç pazarını hem de Ukrayna ile imzalanan derin ve kapsamlı serbest ticaret anlaşmasını (DCFTA) ihlal ettiğini savundu.
Yasağın kaldırılması ve anlaşma şartları
AB Komisyonu, beş ülkeye yaptığı baskının ardından, Eylül 2023’te Ukrayna’dan doğrudan tahıl ithalatına uygulanan yasağın kaldırılması konusunda bir anlaşmaya vardı. Anlaşmaya göre, yasağın 16 Eylül 2023’ten itibaren kaldırılması kararlaştırıldı. Böylece Ukrayna’nın tahıl ihracatının önündeki engeller ortadan kalkmış oldu.
Ancak anlaşmanın bir de Ukrayna’ya yüklediği bazı sorumluluklar var. Bunlar arasında, Ukrayna’nın 30 gün içinde ihracat izin sistemi de dahil olmak üzere yasal hazırlık tedbirlerini uygulamaya koyması gerekiyor. Ayrıca Ukrayna’nın AB ile bilgi paylaşımını artırması ve piyasa durumunu izlemesi bekleniyor.
Anlaşmanın amacı, hem Ukrayna’nın ticari çıkarlarını korumak hem de AB’nin iç pazarındaki rekabeti sağlamak. AB Komisyonu, anlaşmanın hem AB hem de Ukrayna için faydalı olacağını ve iki taraf arasındaki ilişkileri güçlendireceğini belirtti.
