Bazı durumlarda İş Hukuku konusunda, işverenler tarafından yasal olmayan şekilde ve keyfi şekilde, işten işçi çıkarma işlemleri yapılabiliyor. Bu yüzden keyfi olarak yapılan iş fesihlerinde, işçiler işe geri dönme davası açabiliyor.
Ancak işe geri dönme davası açmak için bazı kural ve şartların yerine gelmesi gerekiyor. Bunun için İş Kanunu’nun 18/1 maddesinde belirtilen tanımın gerçekleşmesi önemli bir hal alıyor.
İşe İade Davası Nedir?
İşten çıkarılan çalışanın, işine geri dönmek için açtığı dava olarak adlandırılan işe iade davası; işten çıkarılma ya da fesih sonucunda uğranılan kayıp ücret, sosyal haklar ve diğer faydaların geri kazanılması için yapılır.
İş Kanunu’nun 18/1 maddesine göre, 30 ve üzerinde işçi çalıştırılan bir işyerinde, en az 6 aylık kıdemi olan bir çalışanın; süresi belirli olmayan iş sözleşmesini fesheden bir işveren, çalışanın yeterliliğinden ya da gösterdiği davranış ya da işletmenin işyeri ya da işin gereklerinden kaynaklı bir sebebi göstermek zorundadır.
Bunun yanında yeraltında çalışan işçiler için, kıdem tazminatı aranmamaktadır. Bu maddenin aksine bir iş akdinin feshedilmesi durumunda, işçi, işe iade davası açabilir.
İşe İade Davası Kazanılırsa Ne Yapılmalıdır?
Gerçekleşen işe iade davasında mahkeme ya da özel atanmış bir hakem, iş feshinin geçerli ya da geçersiz olduğuna hükmedecektir. Diğer yandan işe iade davası bir tespit davasıdır ve eda hükmü içermez.
Eğer işe iade davası kazanılırsa;
- İş Kanunu’nun 21/6 hükmüne göre; kesinleşmiş mahkeme ya da özel hakem kararı tebliğ ettikten sonra 10 iş günü içinde, işçinin işverene başvuru yapması gerekir.
- İşçinin belirlenen süre içinde herhangi bir bildirimde bulunmaması durumunda, fesih geçerli olacaktır.
- İşçinin kazandığına dair bildirim yapmaması sonucunda fesih geçerlidir ve işçi, boşa geçen günlerin ücreti ve işe başlatmama tazminatı talep hakkını kaybeder.
İşçinin yazılı başvuru yapması daha sağlıklıdır. İşçi yapılan başvuru sayesinde bir ay içinde işe başlar. Bunun yanında işçinin başvuru yapmasına rağmen, işveren tarafından işe başlatılmazsa, işe başlatmama tazminatında belirlenecek ücretleri ödemek zorundadır.
İşe İade Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Haklı bir nedene dayanmadan ya da geçerli bir neden gösterilmeden iş akdinin feshedildiği işçi, işe iade davası açmak için, işe iade davası şartları ve koşulları yerine getirmelidir.
- İlk olarak işe iade davası açmak isteyen işçinin, arabuluculuk yolunu denemesi gerekir. Arabuluculuk zorunlu bir durumdur ve yerine getirilmediğinde dava reddedilir. 20/1 İş Kanunu maddesine uyarınca, fesih bildirimiyle 1 ay içinde arabulucuya başvuru yapılmalıdır.
- Dava açacak işçi, İş Kanunu ya da Basın İş Kanunu’na tabi olmalıdır.
- Dava açacak işçinin çalıştığı kurumda, fesih tarihiyle birlikte, işyerinde en az 30 ve üzerinde işçi çalıştırıyor olması şartı aranır.
- İşe iade davası açacak işçinin, minimum 6 aylık kıdeme sahip olması şartı aranır. Eğer bu süre doldurulmamışsa, işçi iade davası açamaz.
Dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de yer altı işçilerinde 6 aylık kıdemlilik şartı aranmaz. Yani 6 ayı doldurmayan yer altı işçileri, işe iade davası açabilir. Diğer yandan işe iade davası açmak isteyen işçinin, işverenin bir vekili ya da yardımcısı olmaması gerekiyor.
Arabuluculuk görüşmelerinde herhangi bir anlaşma sağlanamazsa, son tutanak düzenlenmesiyle birlikte, 2 hafta içinde işe iade davası açma yoluna gidilir.
İşe İade Davasında Talep Edilecekler Nelerdir?
İşe iade davalarında; işveren tarafından geçerli bir sebep olmadan işten çıkarıldığında, kanuna uygun şartlar oluşmuşsa, işe iade davası açılabilir. İşçinin işine iadesi yapıldığında işe tekrar başlayabilir.
Ancak işe iade davasında herhangi olumlu bir sonuç çıkmazsa; en az 4 aylık işe başlatmama tazminatı yanında 4 aylık boşta geçen süre ücretinin ödenmesi gerekecektir.
İşe İade Davasında Kıdem Tazminatı İstenebilir mi?
İşçi davalarında; eğer işveren tarafından herhangi bir geçerli sebep olmadan, işçinin işten çıkarılması durumunda, eğer kanunda belirlenen durumlar da oluşmuşsa işe iade davası açılabilir.
İşe başlatmama tazminatı, işçinin kıdemine göre belirlenir. Buna göre;
- 6 ay ile 5 yıl arası çalışan işçiler için 4 aylık
- 5 yıl ile 15 yıl arası çalışan işçiler için 5 aylık
- 15 yıl ve üzeri çalışan işçiler için ise 6 aylık işe başlatmama tazminatı ödenir.
- Fesih dolayısıyla gerçekleşen kıdem tazminatında 8 aylık ücret 1 yıllık ücrete kadar çıkarılabilir.
Bunun yanında davanın işçi tarafından kazanılması durumu oluşmuş ve işveren tarafından işçi işine devam etmiyorsa, işveren en az 4 aylık işe başlatmama tazminatı yanında işçinin 4 aylık boşa geçen sürede oluşan ücreti de ödenmek zorundadır.
İşe İade Davası Ne Kadar Sürede Açılmalıdır?
Bir işçinin herhangi bir geçerli nedene dayanmadan işten çıkarılması ya da sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işe iade davası açılabiliyor. Ancak kanunda belirlenen şartların da oluşması gerekiyor.
- İşten çıkarılma ya da sözleşmenin feshedileceği ihbarının yapılmasıyla birlikte, 1 ay içinde arabuluculuk yoluna gidilmesi gerekiyor.
- İhbarı alan işçi, işe iade davası süresi, arabuluculuk anlaşması sona erdikten sonra 2 hafta içinde dava açılmalıdır.
Eğer bu süre içinde dava açılmazsa, hak düşürücü sebep oluşur ve dava reddedilir. İşe iade davalarında yetkili mahkemeler; hakkında dava açılan işverenin ikametgahının bulunduğu mahkeme ya da işten çıkarılacak işçinin çalıştığı işyerinin bulunduğu yer olacaktır.
Kaynak; https://mehmetalihelvaci.av.tr/ise-iade-davasi.html
