Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fatma Ahsen Turan, Hıdırellez adetleri ile ilgili “Hıdırellez kutlamaları insanlar arasındaki bağları güçlendirmekte, dargınlıkların sona ermesi için uygun ortam hazırlamaktadır.” dedi.
Türk coğrafyası tarafından “baharın habercisi”, “Hızır ve İlyas peygamberlerin yeryüzünde buluştuğu gün” inançlarıyla kutlanan Hıdırellez, çeşitli ritüellerle nesilden nesile doğru aktarılıyor.
Doç. Dr. Turan, Hıdırellez Bayramının baharın kutlandığı, yazın karşılandığı bayramlardan biri olduğunu söyledi.
Hıdırellez’de eski Türk inançlarından günümüze gelen “Atalar, ateş, su ve bereket” kültlerinin izlerinin görüldüğünü belirten Turan,”Hıdırellez insanların birbirleriyle birleştiği, yardımlaştığı ve kaynaştığı bir gündür. Hıdırellez kutlamaları insanlar arasındaki bağları güçlendirmekte, dargınlıkların sona ermesi için uygun ortamı hazırlamaktadır. Yapılan yemeklerin çevredeki insanlarla paylaşılması veya toplu yemeklerin yapılması, birlik ve beraberliğin yanında sosyal dayanışmayı da beraberinde getirmektedir. Hıdırellez’de uygulanan adetler şifa, bereket, sağlık, bolluk, bereket, kısmet, talih, keramet ve mucize isteklerine yöneliktir.” dedi.
“Beyaz kelebek görmek uğurdur”
Türk coğrafyasında Hıdırellez kutlamalaı adı altında, “Allah’ın yardım elçisi ve darda olanların yardımına koşan Hızır’ın 5-6 Mayıs’ta yeryüzüne uğrayacağı inancı olduğunu” belirten Doç. Dr. Turan, Hıdırellez inanışlarını şu şekilde sıraladı:
“Hızır ve İlyas’ın kavuşmasının tabiata canlılık vereceği inancından ötürü bu günde yeşil olan hiçbir şey koparılmaz, ot bile yolunmaz. Hatta bu günde ağaç dikenlerin ömrünün uzayacağına inanılır. Hıdırellez’de herkesin yaptığı hazırlıklardan biri evlerin ve üstün, başın temizliğidir. Herkes evinin içini dışını, bahçesini temizler, çünkü Hıdırellez günü, Hızır Aleyhisselam’ın evleri ziyaret edebileceğine inanılmaktadır. Bu inançla Anadolu’da kilitli her yer açık bırakılır.
Hıdırellez sabahı erken kalkmanın uğruna inanılır. Hıdırellez gecesi göğün açılacağına inanılır. Yaşlı kadınlar göğün açılışını görmek için, uyumazlar. Genç kızlar da yatmadan niyet tutarlar, baş örtülerinin üzerine gül yaprağı serperler. Hıdırellez sabahı yağmur yağarsa o yıl bolluk ve bereket içinde geçer. Eğer yağmur çok yağarsa bütün hayvanlar dışarıya çıkarılarak sütlerinin bol, yünlerinin çok olması için yağmurda ıslanmaları sağlanır. Hıdırellez günü, beyaz kelebek görülürse şans ve kısmetin açılacağına inanılır.”
“Çimlerde yuvarlan sağlık bul”
Güneş doğmadan önce kırlardan toplanan çiçeklerin sağlık için el ve yüze sürülmesi, Hıdrellez gecesinde bütün sulara nur yağdığı inancıyla yıkanılması, yağmur suyunun şifa niyetine içilmesi gibi farklı adetlerin de olduğunu anlatan Turan, sözlerine şöyle devam etti:
“Yine bütün yıl sağlıklı kalmak isteyenler, çimlerde yuvarlanarak isteklerine ulaşacaklarına inanırlar. Ayrıca toplanan ısırgan otları ile birbirlerinin sırtlarına vurulur. Isırganın gençlik, sağlık vereceğine inanılır. Yıl boyu bahtın ve yüzün güleceği inancıyla, o gün saça, kulağa, yakaya gül takılır. Hıdırellez gecesi bütün yiyeceklerin torbalarının ağzı açık bırakılır. Her bir yiyecekten bir torbaya konur ve bir ağacın dalına asılır, sabah geri alınır ve saklanır. Bu işlem bolluk ve bereketin artması adına yapılır. Hıdırellez gecesi gül fidanlarına, üzüm dallarına dilek tutulur. Bu dilekler, bir işin olması, evlenme, şifa bulma, kavuşma, sınavı geçme, çocuğun olması gibi dileklerdir. Anadolu’nun her yerinde olmasa da Hıdırellez günü yapılacak dua ve isteklerin kabul olunabilmesi için sadaka verilir, oruç tutulur ve kurban kesilir.”
Doç. Dr. Turan, Hıdırellez günü çamaşır yıkanmaması, eve kuru çalı çırpı götürülmemesi, Hıdırellez akşamına kadar una el sürülmemesi gibi yapılmaması gereken inanışların da olduğuna belirtti.
-
-
-
-
-
-
