75 kamu işletmesinin mercek altına alındığı Sayıştay raporuna göre, KİT’lerin hizmet alım yoluyla kendi işlerini özel şirketlere yaptırması istihdamın azalmasına neden oldu. Ücretsiz kömür dağıtımı nedeniyle TKİ ile TTK yine zarar yazarken, ÇAYKUR ve TMO’nun zarar açıklaması dikkat çekti.
Kamu işletmelerinin (mali kuruluşlar hariç) dönem kârı 2016 yılında 23,3 milyar lirayken, 2017 yılında ise 14.5 milyar liraya geriledi. Dar gelirli ailelerin konut ihtiyaçlarının karşılanması için 2002’den bu yana 850 bine yakın konut üreten TOKİ, mali kuruluşlar hariç, 2017 yılında en çok kar eden kamu işletmesi oldu. 3 milyar 972 milyon lira kar eden TOKİ’yi, 3.3 milyar lira BOTAŞ ve 2.9 milyar lirayla Türkiye Elektrik İletim A.Ş izledi.
EMLAK BANKASI’NIN ZARARI 1 MİLYAR
Kamu işletmelerinden 16 adedi 2017 yılında zarar ederken en fazla zararı 2 milyar lira ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları yazdı. TCCD Taşımacılık A.Ş de 631 milyon lira zarar açıkladı. Yeniden aktif bir şekilde faaliyet göstermesi için çalışmaların devam ettiği Türkiye Emlak Bankası 2017’de 1 milyar lira zarar ederken, Türkiye Şeker Fabrikaları 258 milyon lira, Toprak Mahsulleri Ofisi 267 milyon lira, ÇAYKUR 267 milyon lira ve Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TİK) 172 milyon lira zarar etti.
KÖMÜR İŞLETMELERİ DE ZARARDA
Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Karadon İşletmesi 318 milyon lira, Kozlu İşletmesi 200 milyon lira, Üzülmez İşletmesi, 144 milyon lira Armutçuk İşletmesi 112 milyon lira zarar ve Amasra İşletmesi 76 milyon lira zarar açıklarken, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş ise 216 milyon lira zarar etti.
HİZMET ALIMI YÜZDE 31 ARTTI
Raporda hizmet alımı yoluyla özel kuruluşlara iş yaptırılmasının maliye ve istihdam açısından sonuçları ortaya kondu. Kamu işletmelerinin giderlerinde tasarruf sağlanması amacıyla temizlik ve yemek gibi yardımcı hizmetlerin yerine getirilmesini sağlamaya yönelik olarak başlatılan hizmet alımları yöntemi, son yıllarda esas faaliyet alanına giren birçok iş için de yapılıyor. Bu nedenle, kamu işletmelerinin hizmet alım tutarı 2017 yılında bir önceki yıla göre yüzde 31 artarak 7 milyar 783 milyon lira oldu. Kamu işletmelerinde istihdam edilen personel sayısı 2017 yıl sonunda 213 bin 27 kişiden 206 bin 742 kişiye geriledi. Öte yandan personele yapılan harcamalar 17.1 milyar liradan 20.5 milyar liraya yükseldi. 1990’lı yıllarda 750 bin kişinin istihdam edildiği KİT’lerde çalışan sayısının azalmasında, özelleştirmelerin yanı sıra, son yıllarda birçok işin, hizmet alımı yoluyla özel şirketlere gördürülmesi etkili oldu.
